Jaworznianin autorem pomnika Kościuszki w Waszyngtonie!
- Autor Alex
Przy okazji opracowywania materiału o uroczystościach bitwy pod Grunwaldem, natknąłem sie na ledwo dostrzegalne notki o polskim malarzu, uczniu Jana Matejki, Tadeuszu Popielu.(Sulima Popiel).Malarz ten urodzony w roku 1863 pewną część swojego dzieciństwa spędził w Szczakowej.
Po latach stał się uznanym malarzem, będąc między innymi współautorem panoramy Racławickiej, a w roku 1910 wraz z Zygmuntem Rozwadowskim stworzył alternatywną do dzieła Matejki Panoramę Bitwy pod Grunwaldem, która obecnie znajduje się w muzeum we Lwowie.
Tadeusz Popiel miał brata, Antoniego, który urodził się 13 czerwca 1865 roku w Szczakowej.
Antoni został rzeźbiarzem, a w roku 1907 wziął udział w konkursie na pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie i mimo, że jego praca zajęła drugie miejsce, właśnie ona została wykonana i odsłonięta na placu Lafayette przed Białym Domem, przez prezydenta Theodore Roosevelta.
Oczywiście to nie jedyny pomnik Antoniego Popiela, który jest sławny.
Oto w Krakowie na Wawelu w roku 1924 stanął również pomnik Kościuszki, nad którego projektem pracował do swojej śmierci Leonard Marconi. Kontynuacją prac zajął się właśnie Antoni Popiel. Pomnik został w czasie wojny zburzony przez Niemców i zrekonstruowany w roku 1960.
Inne dzieła artysty to pomnik Adama Mickiewicza we Lwowie, ozdobne rzeźby - Tympanon, kariatydy i posągi muz zdobiące Teatr Wielki we Lwowie.
Tak wiec wszystko na to wskazuje, ze historia naszego miasta wzbogaciła się o dwie nowe postaci historyczne, warte zainteresowania ich dziełami i twórczoscią.
A oto, co o obu artystach można znaleźć w internecie. Być może sylwetki artystów zostały juz gdzieś opiane w literaturze o mieście, ale jeśli tak, to widać słabo wieści się rozeszły, bo nazwiska tak sławnych postaci nie są w Jaworznie powszechnie znane, a powinny być. Wszak to dla nas spory powód do dumy.
Antoni Sulima Popiel ((ur. 13 czerwca 1865 w Szczakowej w Galicji (obecnie dzielnica miasta Jaworzno), zm. 7 lipca 1910 w Lubieniu k. Lwowa) ? polski rzeźbiarz.
W latach 1882-1884 kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza i Walerego Gadomskiego. Studia kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (1885-1888).
W 1888 roku, po podróży do Berlina i Florencji, powrócił do kraju. Początkowo mieszkał w Krakowie, gdzie od 1891 roku wystawiał swe prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Następnie przeniósł się do Lwowa, obejmując tam posadę asystenta Leonarda Marconiego w katedrze rysunku i modelowania Politechniki Lwowskiej. Z uczelnią tą pozostał związany do końca życia. Lata 1895-1897 Popiel spędził we Florencji, gdzie wykonał m.in. posąg JUSTICIA przeznaczony do westybulu Pałacu Sprawiedliwości we Lwowie (1896) oraz projekt pomnika Józefa Korzeniowskiego, który został następnie wzniesiony w Brodach własnym sumptem artysty (1897-1898).
W 1898 Popiel został głównym laureatem konkursu na pomnik Adama Mickiewicza we Lwowie. W pracach przy realizacji tego monumentu artyście asystował jego uczeń Michał Paraszczuk. Pomnik w formie wysokiej kolumny zwieńczonej zniczem Poezji, z figurami poety i unoszącego się nad nim Geniusza, odsłonięto 30 października 1904 roku.
Po śmierci Leonarda Marconiego, Antoni Popiel kontynuował prace nad pomnikiem Tadeusza Kościuszki dla Krakowa. W latach 1899-1900 wykonał gipsowy model w skali 1:1 według małego modelu Marconiego. Pomnik (odlany w brązie w zakładzie krakowskim) stanął na wzgórzu wawelskim w 1924 roku, a po zniszczeniu w 1940, został zrekonstruowany w 1960 roku.
Do innych monumentów zrealizowanych przez artystę na ziemiach polskich należą pomniki Adama Mickiewicza w Krynicy oraz Bełzie. Rzeźbiarz parał się ponadto wykonywaniem portretów, epitafiów, rzeźbą sakralną i dekoracyjną (m.in. tympanon, kamienne kariatydy i posągi Muz na attyce Teatru Miejskiego we Lwowie z 1900 roku).
W 1907 roku Antoni Popiel wziął udział w konkursie na pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie. Pomimo, że projekt artysty odznaczono drugą nagrodą, na mocy decyzji prezydenta Theodore Roosevelta został zatwierdzony do realizacji. Kompozycja tego projektu (nadesłanego pod godłem "Za wolność na obu półkulach") składała się z posągu konnego oraz dwóch grup alegorycznych - "Racławickiej" i "Amerykańskiej". Prace nad realizacją pomnika prowadził Popiel w Stanach Zjednoczonych. Z powodu choroby powrócił jednak do kraju przed odsłonięciem monumentu, które nastąpiło już po śmierci artysty, w 1911 roku na placu Lafayette przed Białym Domem.
Nacechowana biegłą sprawnością warsztatową twórczość Antoniego Popiela nie znała znaczniejszych przełomów. Rzeźbiarz nie uległ wpływom modernistycznych prądów. Pozostał wierny klasycyzującym wzorcom oficjalnej rzeźby reprezentacyjnej, które łączył z akademickim realizmem. Odegrał wybitną rolę jako animator życia artystycznego we Lwowie oraz zasłużony pedagog. W trakcie swego pobytu w Stanach Zjednoczonych, jako jeden z pierwszych zwrócił uwagę na rzeźbiarski talent kilkunastoletniego Stanisława Szukalskiego. Żródło - www.culture.pl..
Tadeusz Sulima Popiel (1863 - 1913), malarz.
Urodzony w Szczucinie w Tarnowskiem (dokladna data nie znana), był synem Antoniego (1827 - 1903), urzędnika, z czasem nadzarządcy C.K. Urzędu Cłowego w Brodach i w Szczakowej, czlonka Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie, autora m.in. "Podręcznika do hodowli bydla rogatego..." (Lw. 1882-4) i Antoniny z domu Stanicek, bratem rzeźbiarza Antoniego. Podobnie jak brat, używał nazwy herbu jako części nazwiska. Dzieciństwo spędzil w Szczakowej i w Brodach, gdzie ukończył szkołę realną. W 1876 roku zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie; przeszedł tam przez kursy Władysława Łuszczkiewicza, Feliksa Szynalewskiego, Floriana Cynka, Izydora Jabłońskiego i Leopolda Loefflera. Uważany przez profesorów za wybitnie zdolnego, został przyjęty w roku 1881 na Oddzial Kompozycyjny, tzw. Majsterszule, pod osobistym kierownictwem Jana Matejki. Znalazł też Popiel w osobie Matejki protektora - jako jeden z nielicznych uczniów otrzymał za jego poleceniem zamówienie na obraz Zmartwychwstanie Pańskie do kaplicy domu karnego w Stanisławowie. Starał się też Matejko o stypendium Wydziału Krajowego dla Popiela.
W roku 1890 wraz z grupą malarzy założył finansowaną przez Marcelego Harasimowicza szkołę rysunku, naprzód dla kobiet, od roku 1891 także dla mężczyzn. W tym roku wyruszyl z Harasimowiczem w podróż po Europie, w czasie której odwiedził Berlin, Kopenhagę, Monachium, Wiedeń i Pragę.
W roku 1893 obraz Popiela Po burzy, wystawiony w dziale polskim Wystawy Światowej (World's Columbian Exposition) w San Francisco uzyskał złoty medal, a następnie wielkie zlote medale na wystawach w Chicago i Filadelfii, wreszcie zakupiony został przez muzeum w St. Louis. Prócz sławy, korzyści Popiel nie miał z tego żadnej, gdyż okradziony został przez swojego pełnomocnika. Krytycy i biografiści przychylnie do Popiela nastawieni chętnie przytaczali to zdarzenie, lansując go jako postać tragiczną. Tymczasem powodzenie wcale go nie opuszczało. W roku 1894 pracował przy urządzaniu wystawy krajowej we Lwowie; jego dziełem było alegoryczne malowidło zdobiące fronton pawilonu przemysłowego, wystawiał ponadto Święto Tory, wreszcie w specjalnym pawilonie znalazła miejsce Panorama Racławicka Jana Styki i Wojciecha Kossaka, w której Popiel namalował chwalone przez krytykę partie pejzażu i postacie chłopów.
Jeszcze w roku 1910 na uroczystosci grunwaldzkie w Krakowie namalował z Zygmuntem Rozwadowskim panoramę Bitwa pod Grunwaldem, jednak sam przyznawał, że "nie wypadła jak miala".
Od roku 1895 Popiel należał do Komisji Znawcow lwowskiego TPSP. W roku 1897 mieszkał w Czerniowcach, gdzie zalożył szkołę rysunku dla kobiet i skąd robił wycieczki artystyczne do Rumunii; miał tam też wystawę. W tym roku warszawskie TZSP powierzyło mu odnowienie i dekorację nawy glównej i kopuły kościoła św. Katarzyny w Petersburgu. Dekorował też Popiel plafony palacu P.M. Tretiakowa w Moskwie. W roku 1898 odnawiał wnętrze kościoła Klarysek we Lwowie, konserwując znajdujące się tam obrazy Stanisława Stroinskiego i malując na ścianach obrazy historyczne.
W roku 1899 wygrał konkurs na dekorację malarską kaplicy św. Stanisława w katedrze w Padwie.
Prace w kaplicy padewskiej, ukończone w roku 1900, przyniosly Popielowi taki rozgłos, że wkrótce dekoracja kosciołów stała się glówną dziedziną jego dzialalnosci.
W Krakowie przyozdobił nawę główną kościoła Franciszkanów freskami, a zewnetrzną ścianę absydy mozaiką przedstawiajacą św. Franciszka.
Równocześnie jednak tworzył pejzaże - znaczną ich ilość w czasie swojego pobytu we Wloszech - sceny rodzajowe (Przed karczma, Za Oceanem), o moralizatorskim charakterze, oraz portrety, o które zabiegało u niego szczególnie lwowskie towarzystwo (np. malowane od roku 1894 portrety profesorow Politechniki Lwowskiej) i portrety historyczne (np. poczet królów polskich wg. wzorow matejkowskich do pałacu w Koropcu, na zlecenie Stanislawa Badeniego).
Obrazy Popiela były znane szerokiej publiczności, gdyż reprodukowały je przez całe trzydziestolecie poprzedzające pierwszą wojnę światową niemal wszystkie polskie czasopisma ilustrowane.
Znany i wzięty za życia, choć ignorowany przez zwolenników nowych prądów w sztuce, był Popiel epigonem historyzmu i eklektyzmu. Zapatrzony w malarstwo Matejki, wzory wiedeńskie i monachijskie w swych dziełach historycznych i rodzajowych, w religijnym malarstwie ściennym pozostawał pod zdecydowanym wpływem prerafaelitow. Niezwykle pracowity i płodny, pojmował sztukę jako sluzbę narodowi i Kosciołowi, jednak nie wniósł do niej nic nowego. W ostatnim dziesięcioleciu życia Popiel przebywał glównie w Krakowie i w pobliskich Swoszowicach, gdzie miał obszerną pracownię. Zmarł w Krakowie 22 II 1913 i pochowany został na cmentarzu Rakowickim.
Żonaty od roku 1894 z Marią ze Starzewskich (zm. 1958) miał z nią corki: Marię (1895-1979) za Juliuszem Skorkowskim i Annę (1900-1982) za Grzegorzem Ogniewskim.
W roku 1913 Stowarzyszenie Artystow w Poznaniu zorganizowało wystawę pośmiertną dzieł Popiela.
Z czasem został zapomniany, nazwisko jego i reprodukcje obrazów pojawiały sięe coraz rzadziej, zresztą głównie z okazji sporów o panoramy. Obrazy Popiela przechowywane są w zbiorach prywatnych, m.in. u Janusza Ogniewskiego w Krakowie (portrety rodzinne, pejzaże, Droga na Sybir) i u Józefy Matejkiewicz w Krakowie. Źródło - krolpopiel.tripod.com