51. Przegląd Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody” 2020
- Autor Alex
- wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
Karnawał, przebierańcy, wrzawa, śmiech i zabawa. Oto najkrótsza charakterystyka „Żywieckich Godów” – przeglądu kolędniczego, który potrwa od 11 do 26 stycznia 2020. Korowody i konkursowe prezentacje odbędą się Żywcu i Milówce, a finał w Bielsku-Białej. Swój udział zapowiedziało niemal 50 grup i wykonawców.
Fot: Wikipedia
W pierwszy festiwalowy weekend (11–12 stycznia) w atmosferę Godnich Świąt wprowadzi nas ponad 30 wykonawców, grup kolędniczych i obrzędowych, którzy zjadą z różnych stron Beskidów. W Klubie Papiernik w Żywcu zaprezentują się kolędnicy z szopką, gwiazdą, soplem, turoniem, kozą, owsem, rajem, Dorotą, Trzo Króle, herody, szlachcice, winszownicy, połaźnicy. Są wśród nich kolędnicy z dziada pradziada – bo w wielu domach przekaz międzypokoleniowy jest nadal silny. Inni to pasjonaci rekonstruujący tradycje, które już odeszły. Będą winszować „Na scynście, na zdrowie, na tyn Nowy Rok!”, śpiewać kolędy życzące, pastorałki, kantyczki, odgrywać scenki i wyprawiać różne figle. Pokażą, że w każdej beskidzkiej miejscowości Boże Dziecię nieco inaczej na świat przychodzi.
Kolejne dwie styczniowe soboty to wesołe korowody i okazja do zabawy. Ulicami Milówki i Żywca przejdą tłumy przebierańców – dziadów noworocznych i jukacy – a wśród nich postacie Niedźwiedzi, Koni, Kominiarzy, Diabłów, Maciduli i inni. To pokazy noworocznych tradycji górali żywieckich, m.in. z Węgierskiej Górki, Suchego, Zwardonia, Ciśca, Milówki, Kamesznicy, Cięciny, Żabnicy, Żywca-Zabłocia, Nieledwi. Zamiast fajerwerków będą więc tradycyjne pokazy trzaskania z bata. Zagrają góralskie kapele złożone z heligonek i wakatu. Będą też bębny, dzwonki, gwizdki, bo huk, hałas ma zgodnie z tradycją odstraszyć wszelkie zło, aby przyszły rok był jak najlepszy. Milówiecki dzień plenerowy zaplanowano na 18 stycznia, a żywiecki na 25 stycznia. Swój udział zapowiedziało kilkanaście grup obrzędowych.
By Fiberek - Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8969110
W Milówce (18 stycznia) wszystko rozpocznie się na Rynku już o godz. 8.30 od powitania grup dziadowskich i konkursu trzaskania z bata. O godz. 10.30 barwny korowód przejdzie pod Starą Chałupę, aby tam wziąć udział w prezentacjach konkursowych, ocenianych przez jury złożone z etnografów i folklorystów (od 11.00).
Natomiast w Żywcu (25 stycznia) korowód ruszy spod Karczmy Żywieckiej o godz. 11.00 i przejdzie na Rynek. Tam zobaczyć będzie można niekonkursowe prezentacje zespołów oraz drugi konkurs trzaskania z bata.
Dla przyjezdnych niecodzienne, dziwaczne wręcz stroje, pełne ekspresji maski, a także psoty dziadów i jukacy mogą być zaskakujące. Przebierańcy wydają się zupełnie niedzisiejsi, archaiczni, niemal pierwotni. Ich obrzędy, wywodzące się z czasów przedchrześcijańskich, mają zapewnić dostatek, urodzaj, powodzenie. Dla mieszkańców Żywiecczyzny są symbolem ich tożsamości, sygnalizują początek nowego roku. To zabytkowa i jednocześnie żywa forma folkloru, o czym świadczy wpis tych zwyczajów na „Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego”.
Imprezom towarzyszącym „Żywieckim Godom” przyświeca idea kultywowania tradycji związanych z okresem zimowym. Od 23 do 26 stycznia w Milówce każdego wieczoru jest coś ciekawego w programie. W Starej Chałupie odbędą się pokaz skubania pierza i łuskania fasoli, któremu towarzyszą występy kolędników (23 stycznia, czwartek), oraz wieczór wspomnień o życiu i twórczości Józefa Szczotki (24 stycznia, piątek). Ciekawym punktem programu jest „Potańcówka dziadowska” (Dom Strażaka, 25 stycznia, sobota, wstęp 20 zł), podczas której do tańca przygrywają góralskie kapele. W ramach „Gościny” można będzie skosztować takich przysmaków jak kubuś, galas, czy prażuchy (Dom Strażaka, 26 stycznia, niedziela, wstęp 20 zł). Gminny Ośrodek Kultury w Milówce zaprasza też na warsztaty rękodzieła – ceramiki i zdobnictwa bibułkowego.
Z kolei w Miejskim Centrum Kultury w Żywcu podczas Przeglądu Kolęd i Pastorałek „Pastorałka Żywiecka” (7, 8, 11 stycznia) będzie można posłuchać zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych aranżacji. Jak co roku planowany jest również „Beskidzki Karnawał”, organizowany przez Starostwo Powiatowe w Żywcu (26 stycznia, niedziela). W ramach imprezy przewidziano kiermasz twórczości ludowej oraz degustacje potraw regionalnych przygotowanych przez koła gospodyń wiejskich, prezentacje gmin powiatu żywieckiego, a na zakończenie koncert zespołu Chwila. Ich muzyka to połączenie wielu gatunków muzycznych na bazie utworów kolędowych i pastorałek beskidzkich. Natomiast 31 stycznia (piątek) zaplanowano Przegląd Widowisk Jasełkowych Placówek Opiekuńczo-Leczniczych i Warsztatów Terapii Zajęciowej.
Koncert laureatów „Żywieckich Godów” odbędzie się w tym roku Bielsku-Białej, w Kubiszówce 26 stycznia.
W roku 2020 podczas „Godów” prezentowane będzie również nowe wydawnictwo. W grudniu 2019 roku z okazji ubiegłorocznego 50-lecia Przeglądu Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej wydał książkę pt. „Czas wielkiej radości. Żywieckie Gody”, w której swoimi refleksjami podzielili się m.in. wieloletni uczestnicy imprezy. Osobny rozdział poświęcono także jej historii.
Organizatorami Przeglądu Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody” są Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej, Miejskie Centrum Kultury w Żywcu oraz Gminny Ośrodek Kultury w Milówce. Wydarzenie zostało dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Żywieccy górale zapraszają na swój karnawał.